Het verhaal van de dienstmaagd is niet alleen een meesterlijke toekomstroman, maar ook een gewaagde kritiek op de maatschappelijke verhoudingen van de jaren tachtig. De Verenigde Staten zijn de Republiek Gilead geworden, waar de vrouw geheel ondergeschikt is aan de man. Zij is een gebruiksvoorwerp in een kille en starre samenleving die volgens strikte wetten verloopt. Margaret Atwood schetst een beklemmend beeld van het verleden als zeer nabije toekomst.
Boekinformatie
Schrijver: Margaret Atwood
Titel: Het verhaal van een dienstmaagd
Uitgeverij: Bakker
Jaartal: 1987
Bladzijden: 330
Vertaler: Gerrit de Blaauw
Genre: science fiction
Leeftijd: 18+
Mijn mening: 4 sterren
- ik heb dit boek in augustus 2014 gekocht bij bol.com
- mijn exemplaar was de 4e druk ui 2009 van uitgeverij Prometheus
- ik las het boek van 2 t/m 14 januari 2017 en dit was boek 8 van de boeken die ik in 2017 gelezen heb.
Mijn samenvatting
We sliepen in wat vroeger de gymzaal was geweest. De vloer was van gevernist hout, met strepen en cirkels erop geschilderd, voor de sporten die er vroeger werden beoefend; de ijzeren ringen voor de basketbalnetten hingen er nog, maar de netten zelf waren verdwenen. De zaal was aan alle kanten omgeven door een balkon, voor de toeschouwers, en ik meende dat ik, vaag als een nabeeld op het netvlies, de doordringende geur van zweet kon ruiken, doortrokken van het zoete bederf van kauwgum en parfum van de toekijkende meisjes, in vilten rokjes zoals ik wist van de foto’s, later in minirok, toen in een broek, toen met één oorbel en piekerig, groen gestreept haar. Er werden waarschijnlijk ook dansavonden gehouden; de muziek was nog aanwezig, een palimpsest van niet-gehoord geluid, stijl op stijl, een onderstroom van drums, een wanhopige jammerklacht, papieren bloemslingers, kartonnen duiveltjes, een ronddraaiende spiegelbol die een sneeuw van licht over de dansenden uitstrooide.
Er was seks uit een ver verleden in die zaal, en eenzaamheid, en hoop op iets zonder vorm of naam. Ik herinner me die hunkering naar iets dat altijd op het punt stond te gebeuren en dat nooit hetzelfde was als de handen die daar daadwerkelijk on ons lagen, op onze lendenen, daar of buiten, op het parkeerterrein, of in de televisiekamer met het geluid zacht gedraaid en geen ander licht dan het flakkeren van de beelden over rijzend vlees.
We verlangden hevig naar de toekomst. Hoe kwamen we toch aan dat talent voor onverzadigbaarheid? Begeerte omringde ons; en zij omringde ons nog steeds, een nagedachte, wanneer we probeerden te slapen in de veldbedden die in rijen waren geplaatst, met wat ruimte ertussen zodat we niet met elkaar konden praten. We hadden lakens van katoenflanel, net kinderlakens, en oude legerdekens waar nog US op stond. We vouwden onze kleren netjes op en legden ze op het krukje aan het voeteneind van het bed. Het licht werd laag gedraaid, maar niet uitgedaan. (blz. 9)
Het is de 21e eeuw. De Verenigde Staten bestaan niet meer. Er is een nieuwe maatschappij voor in de plaats gekomen, die zich baseert op de Bijbel. Mannen zijn de baas, en vrouwen zijn ondergeschikt aan hen. De hoofdpersoon vertelt haar verhaal, maar niet haar naam. Haar naam bestaat niet meer. Ze is een Dienstmaagd. Dienstmaagden worden gebruikt om kinderen te krijgen. De gezagdrager (de man des huizes) heeft seks met een Dienstmaagd, terwijl de echtgenote er bij aanwezig is. De echtgenote zal het kind opvoeden en doen alsof het haar eigen kind is. Dienstmaagden die geen kinderen kunnen krijgen worden weggestuurd.
Het zijn niet de mannen voor wie jullie moeten oppassen, zei Tante Lydia, maar de Echtgenotes. Jullie moeten altijd proberen je te verplaatsen in hun gevoelens. Natuurlijk hebben ze een hekel aan jullie. Dat is normaal. Probeer met hen mee te voelen. Met anderen meevoelen – Tante Lydia dacht dat ze daar heel goed in was. Probeer wat medelijden voor hen op te brengen. Vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen. Opnieuw de trillende glimlach, van een bedelaar, het knipperen van de zwakke ogen, de blik omhoog, door het ronde stalen brilletje, naar de achterkant van het klaslokaal, alsof het groen geverfde plafond zich opende en God op een wolk van roze gezichtspoeder tussen de elektrische bedrading en de sprinklerinstallatie door omlaag kwam. Jullie moeten goed beseffen dat die vrouwen een nederlaag hebben geleden. Ze zijn niet in staat gebleken…
Toen zweeg ze, en er volgde een korte onderbreking, waarin ik een zucht hoorde, een collectieve zucht uit de mond van degenen die om me heen zaten. Het was niet verstandig om tijdens deze onderbrekingen onrustig heen en weer te schuiven op je stoel: Tante Lydia maakte weliswaar een verstrooide indruk, maar geen beweging ontsnapte aan haar aandacht. En dus weerklonk alleen de zucht.
De toekomst ligt in jullie handen, hernam ze. Ze stak ons haar eigen handen toe, het oude gebaar dat zowel een aanbod inhield als een uitnodiging om naar voren te komen en omhelsd en geaccepteerd te worden. In jullie handen, zei ze, terwijl ze naar haar eigen handen keek alsof die haar op het idee hadden gebracht. Maar er lag niets in. Ze waren leeg. Het waren onze handen die werden geacht vol te zijn, vol van toekomst; een toekomst die je kon vasthouden maar niet kon zien. (blz. 54)
Dienstmaagden mogen met niemand praten, ook niet met de mensen waarbij ze in huis wonen. Ze moeten boodschappen doen en naar kerkelijke bijeenkomsten gaan. Ze hebben geen eigen leven. Deze Dienstmaagd vertelt over haar leven. Hoe ze contact heeft met andere Dienstmaagden, hoe de gezagdrager in haar huis een dubbelleven lijkt te hebben. Ze verlangt terug naar vroeger, naar haar man en kind. Zal ze hen ooit terug zien? Zal haar leven ooit weer normaal worden?
Mijn mening
Ik vond dit een verschrikkelijk toekomstbeeld. Een wereld waarin vrouwen alleen nuttig gevonden worden voor seks en kinderen krijgen. Dit is een wereld die ik me eigenlijk niet voor wil stellen. Gelukkig blijkt tijdens het lezen dat ook dit geen ideale maatschappij blijkt te zijn. Het verhaal heeft een open einde. Als lezer blijf je met veel vragen achter, maar dat vond ik niet erg. Nu kun je zelf bedenken hoe het met de hoofdpersoon verder zal gaan.
Dit was het eerste boek dat ik van Margaret Atwood las, maar ik wil wel meer van haar lezen. Ik vond haar schrijfstijl prettig om te lezen. En ik ben benieuwd over welke andere onderwerpen ze geschreven heeft.